De afstand die we bewaren wanneer we b.v. met iemand praten zegt veel over de relatie die we met diegene hebben en het contact dat we willen. Meestal gaat dat onbewust. Wanneer iemand te dichtbij komt ga je als het ware vanzelf een stukje achteruit omdat je je dan een beetje ongemakkelijk voelt.
Of je je ongemakkelijk voelt heeft met verschillende dingen te maken. Iemand met wie je een goede band hebt kan (letterlijk) dichter bij je komen als een vreemde. Wanneer iemand iets wil vertellen dat heel persoonlijk is, zal de afstand wat kleiner zijn.
In tijden van corona was de afstand heel duidelijk. Iedereen moest anderhalve meter afstand bewaren. Langzaam werd dat weer ‘normaler’. Maar wat is eigenlijk normaal?
Een armlengte afstand wanneer je met iemand praat wordt vaak als ‘normaal’ ervaren. Maar niet altijd. Als je bij voorbeeld naast iemand staat, mag deze dichterbij komen dan wanneer iemand recht voor je neus staat. Ook zijn er culturele verschillen: in sommige landen gaan mensen dichter bij elkaar staan dan in andere landen.
Wanneer iemand te dichtbij komt kan dat soms ook vervelende of zelfs agressieve reacties oproepen.
Doel
- Leerlingen/studenten bewust maken van de eigen en andermans persoonlijke ruimte
- Leerlingen/studenten laten ervaren wat effecten zijn wanneer de persoonlijke ruimte geschonden wordt.
- Leerlingen/studenten handvatten geven om te reageren bij overschrijden van persoonlijke ruimte
Voor wie
- Bovenbouw basisschool (PO)
- Voortgezet onderwijs (VO)
- MBO
Werkwijze:
- Print voor alle leerlingen/studenten het werkblad uit: KLIK HIER
- Geef een korte uitleg over persoonlijke ruimte: gebruik hiervoor eventueel deze achtergrondinformatie: KLIK HIER
- Laat ter introductie vervolgens eventueel filmpjes zien:
- Filmpje (6 minuten) ter introductie (‘Bondgenoten’ onderzoeken hoe mensen op straat reageren wanneer je te dichtbij komt: https://www.youtube.com/watch?v=NrKQgNciVzI&t=5s
- Filmpje (1 minuut 18) ‘Staredown’ boxers voor een wedstrijd gaat bijna fout: https://www.youtube.com/watch?v=024pbaERjlI
- Haal een vrijwilliger voor de klas om het ongemak te demonstreren: Leerling/student staat naast je, je vraagt of de afstand oké is zo. Dan tel je af en moeten de leerling/student en jijzelf zich naar elkaar toedraaien. De leerling/student zal terugdeinzen. Meerdere leerlingen/studenten zullen dit willen ervaren.
- Oefening: Zet de leerlingen/studenten in twee rijen tegenover elkaar. De leerlingen/studenten lopen na een teken langzaam in stilte naar elkaar toe en moeten proberen aan te voelen hoe dichtbij ze bij de overbuur kunnen komen.
- Instructie:
- Rij één blijft staan en reageert niet (niet praten, lachen, gebaren, wél oogcontact)
- Rij twee gaat na een teken heel langzaam naar de overkant lopen en stopt op het moment vlák voor het ongemakkelijk wordt
- Vragen of het klopt: is de afstand goed?
- Vervolgens sluiten twee leerlingen/studenten die vooraan in de rij staan achteraan. Nu staan andere leerlingen/studenten tegenover elkaar. Oefening herhalen. Bevraag leerlingen /studentenover de verschillen.
- Leerlingen/studenten gaan in stilte het werkblad invullen.
- Leerlingen/studenten gaan in tweetallen of in kleine groepjes de antwoorden die ze hebben opgeschreven met elkaar bespreken.
- Klassikaal nabespreken, leg daarbij de focus op wat overeenkomsten zijn in de groepjes.
- Les afsluiten met korte rollenspelletjes:
- Zet drie stoelen naast elkaar voor de klas: dit is een bankje in het park
- Laat een leerling plaatsnemen en vraag een ander om er (al dan niet) te dicht bij te komen tijdens een gesprekje. Laat verschillende scenes spelen.
- Na elke scene vragen stellen:
- Wat hebben deze spelers goed laten zien?
- Op welk moment werd het ongemakkelijk?
- Waaraan merkte je dat?
Bronnen
Hall, Edward T. (1966). The Hidden Dimension. Anchor Books.
Argyle, M., & Dean, J. (1965). Eye-contact, distance and affiliation. Sociometry, 28(3), 289-304
Gifford, R. (2007). The consequences of living in high-rise buildings. Architectural Science Review, 50(1), 2-17.
Verder lezen
https://carolineheijmans-psycholoog.nl/carolineheijmans-psycholoog.nl/2017/05/07/hoe-dichtbij-mag-je-komen/
https://www.omgevingspsycholoog.nl/persoonlijke-ruimte/
https://www.bnnvara.nl/artikelen/waarom-hebben-we-persoonlijke-ruimte
Werkvormen om de sociale veiligheid een boost te geven
Om te zorgen voor een positieve groep, om pestgedrag te voorkomen en om een veilig pedagogisch klimaat te bestendigen heeft Kieresoe (spel)materiaal ontwikkeld.
Er is de keus uit drie spellen met elk een heleboel werkvormen om de groepsdynamiek in je klas op een positieve manier te versterken:
Pakket werkvormen om te komen tot een sociaal veilig klimaat
Pakket werkvormen om de groepscohesie te versterken:
Spel om pestegedrag te voorkomen
